• Քո ձեռքբերումները, դժվարությունները:
  Իմ ձեռքբերումները նրանում են, որ ես սկսել եմ ավելի շատ գիրք կարդալ և սկսել եմ ավելի կիրթ խոսալ և նոր բառեր եմ սովորել։ Այս տարվա ընթացքում ես շատ ուշադիր եմ եղել բայց իմ դժվարություները նրանում են, որ ես այս տարվա սկզբում ես շատ պասիվ էի բայց հետո ես սկսեցի աշխատել։

• Հաջողված նախագծերը, աշխատանքը, ինչո՞ւ ես համարում հաջողված։
  Իմ հաջողված նաղագծերից մեկը դա իմ գրած նյութերը է Ձոն մայրիկիսն է և թարգմանական աշխատանք է, որը հիմա տեղադրված է Վիքիպեդյայում։

• Քո գրած ամենագեղեցիկ շարադրությունը։
  Իմ գրած ամենագեղեցիկ դա շարադրությունը դա «Հայաստան ասելիսն» է։

• Չորս ամսվա ընթացքում կարդացած ամենահետաքրքիր գիրքը, ստեղծագործությունը։
  Իմ կարդացած ամենահետաքրքիր գիրքը դա Իմ պապիկը բալենի էր։ Այս գիրքը պատմություն է գյուղի և քաղաքի հակոտնյա իրականությունների, դրանց խաչմերուկում ծնված նվիրական երազանքի, և հանուն այդ երազանքի մղվող պայքարի մասին։ Պապիկի տնկած Երջանիկ բալենին խորհրդանշում է կապը` մարդու և հողի, մարդկային էության ու կենսակերպի, ինչպես նաև` միմյանց հաջորդող սերունդների միջև։ Երջանկությունը հենց այդ կապի գիտակցումն ու արժևորումն է, դրանից ծնված երազների փայփայումը` ի հեճուկս իրականության չոր պայմանականությունների։ Այդ գիտակցումն է սնում գլխավոր հերոսի կամքը, նրա ձգտումն ու երազանքը` ամեն գնով պահպանելու և շարունակելու իր պապիկի ստեղծածը։ Եվ այդ երազանքն է նա գրկում` հանձին բալենու, որը նաև իր ընտանիքի պատմության ու հարատևող երջանկության շնչող խորհրդանիշն է։ Նախատեսված է կրտսեր դպրոցական տարիքի երեխաների համար:

• Ի՞նչ սովորեցի, ի՞նչն եմ կարևորում։
  Ես կարևորում եմ որ մենք լիքը գործնական քերականություն ենք արել։

1.Արդյո՞ք Վանի թագավորությունն անկում է ապրել, թե ուղղակի իշխանությունը փոխանցվել է Երվանդունիներին: Թե՞ գործ ունենք նույն պետության ու արքայատոհմի հետ, ուղղակի տարբեր ազգերի աղբյուրներում տարբեր անուններով են հիշատակվում:
Վանը բավականին հզոր թագավորություն եր։ Ես չեմ մտածում, որ այն այտպես հեշտ անկում ապրի։ Ես մտածում եմ որ երվանդունիների մտքին ամենա սկզբից ել վանի թագավորությունը թույլացնել և վերջում կործանել այն։

2.Հայաստանը հպատակ էր Աքեմենյան պետությանը թե ոչ: Հիմնավորեք պատասխանը:
Ոչ, Հայաստանը ուժեղ պետություն է։ Չեմ մտածում որ այն կհպատակեր Աքեմենյան պետությունը ու Հայաստանը իրար թշնամի եին, չեմ մտածում, որ Հայաստանը այդպես հեշտ հպա

3.Ըստ Ձեզ ո՞ր ժամանակահատվածում սկսվեց Արտաշեսյանների անկումը: Ինչպե՞ս կկասեցնեիք, եթե դուք կառավարեիք երկիրը:
Անկումը սկսեց տիգրան III-ի մահից հետո, դրանից հետո ինչ թագավոր եկավ, բոլորը չեին կարում երկիրը կառավարեին։ Կասեցնել հնարավոր չի որովետև, որ եղել ա ուրեմն պետք է այդպես լիներ։ Չեմ մտածում որ հիմա նույնիսկ անկումի ժամանակ դա հնարհավոր եր կասեցնել։

Առաջադրանքների փաթեթ բնագիտություն 2023-2024

Սեպտեմբեր ամիս
Քիմիական ռեակցիաններ դրանց ընթանալու պայմանները:Սեպտեմբերի 11-15

Հոկտեմբեր ամիս
Այրում,Հրդեհի հանգցնելու միջոցներ.Վառելանյութ,Վառելանյութի տեսակներ:Հոկտեմբերի 2-6
Օքսիդներ, հիմքեր,թթուներ, աղեր.Հոկտեմբերի 8-12

Նոյեմբեր ամիս
Մարմինների փոխազդեցությունը, ուժ— 6-10
Առանձգականության ուժ , ուժի չափումը.-20-24

Դեկտեմբեր ամիս
Երկրի ձգողությունը:Ծանրության ուժ և մարմնի կշիռ .-Դեկտեմբերի 4-8
Մեխանիկական աշխատանք և էներգիա-Դեկտեմբերի 11-15
Էներգիայի տեսակներ և փոխակերպումներ Էներգիան և կենդանի օրգանիզմները.-Դեկտեմբերի-18-22
Թեմաների ամփոփում-Դեկտեմբերի 25-29

Փետրվար ամիս
Ջերմային հավասարակշռություն և ջերմաստիճան-Փետրվարի5-9
Ջերմային երևույթների բազմազանությունը-Փետրվարի 12-16
Ջերմային էներգիայի աղբյուրները-Փետրվարի 19-23
Մարմինների էլեկտրականացում-Փետրվարի 26-01
Թեմաների ամփոփում-փետրվարի 1-4

Մարտ ամիս
Էլեկտրական հոսանք,Կայծակ-Մարտի 4-8
Հաստատուն մագնիսներ Լույսի աղբյուրներ,լույսի ուղղագիծ տարածում: Արեգակի և լուսնի խավարումներ: Մարտի 11-15
Լուսնի անդրադարձումը:Հայլիներ-Մարտի 18-22

Ապրիլ ամիս
Լույսի բեկումը, ոսպնյակներ.Ապրիլի 1-5
Աչք և տեսողություն։ Տեսողության հիգենա.Ապրիլի 8-12
Լույսը և գույնը բնության մեջ։Ծիածան. Ապրիլի 15-19
Բջիջ.Բջջի քիմիական բաղադրությունը.Բջջի կառուցվածքը.հյուսվածնքեր. Ապրիլի 22-26
Թեմաների ամփոփում -Ապրիլի 29-Մայիսի 3

Մայիս ամիս
Սննդառություն և մարսողություն.Շնչառություն .Մայիսի 6-10
Օրգանիզմ և միջավայր.Մայիսի 20-24
Թեմաների ամփոփում .Մայիսի 27-31

Կենդանի օրգանիզմների կենսամիջավայրերը.

Կենդանի օրգանիզմները բնակվում են մեզ շրջապատող բնության որոշակի միջավայրերում: Բնակության համար պիտանի միջավայրեր են ծառայում ջուրը, օդը, ցամաքը, հողը, այլ կենդանի օրգանիզմները:Ջրային միջավայր: Ջրում հարմարավետ ապրում են ջրիմուռները և որոշ բարձրակարգ բույսեր։ Ջրում բույսերը կարող են աճել միայն այն խորությունների վրա, որտեղ լույս է թափանցում: Այդ խորություններում հնարավոր է ֆոտոսինթեզել: Ջրային կենսակերպին առավել լավ հարմարված են կենդանիները, որոնք մեծ քանակներով բնակվում են ծովերում, գետերում և լճերում:
Օրինակ
Ձկները, կետերը, խեցգետինները և այլ օրգանիզմներ։
Օդացամաքային միջավայր: Այս միջավայրում առատ են օդն ու  լույսը, սակայն հաճախ են տատանվում ջերմաստիճանն ու խոնավությունը։ Հետաքրքիր դեր ունի քամին։ Այստեղ են ապրում համարյա բոլոր բարձրակարգ բույսերը։ Կենդանիներից այս միջավայրում ապրում են միջատները, սողունները, թռչունները, կաթնասունները և այլ օրգանիզմներ։

Հողային միջավայր: Հողը երկրագնդի մակերեսի վերին շերտն է, որից կախված է բույսերի և բազմաթիվ այլ կենդանի օրգանիզմների կյանքը։ Օրգանիզմների մնացորդները աստիճանաբար փտում են և առաջացնում հումուս։

Հումուսը օրգանիզմների քայքայված մնացորդների ամբողջություն է, որը բերրիացնում է հողը: 

Հողում ապրում են պարզ ջրիմուռներ, բույսերի արմատներ, սերմեր, սպորներ: Հողը հարուստ է բակտերիաներով: Հողի մեկ խորանարդ սանտիմետրում առկա է մի քանի միլիոն միկրոօրգանիզմ։ Հողում բնակվում են նաև կենդանիների ներկայացուցիչներ:
Օրինակ
Անձրևորդեր, մրջյուններ, այլ միջատներ և դրանց թրթուրներ։
Օրգանիզմային միջավայր: Այն օրգանիզմն է, որը տեր է հանդիսանում մակաբույծ բույսի կամ կենդանու համար:
Օրինակ
Գայլուկը, մակաբույծ հիվանդածին մանրէներն ու նախակենդանիները, սնկերն ու որդերը:
Կենդանի օրգանիզմների կյանքը բնության մեջ պայմանավորված է իրենց շրջակա միջավայրի պայմաններով։
Այդ պատճառով էլ օրգանիզմների և նրանց շրջակա միջավայրի միջև առաջանում են բազմազան փոխադարձ կապեր և ներգործություններ: Կենդանի օրգանիզմը փոխհարաբերությունների մեջ է մտնում շրջակա բնության հետ: Արդյունքում օրգանիզմի և շրջակա միջավայրի միջև ստեղծվում է հարաբերությունների կայուն համակարգ:Կենդանի օրգանիզմների և շրջակա միջավայրի, ինչպես նաև տարբեր օրգանիզմների փոխհարաբերությունների մասին գիտությունը կոչվում է էկոլոգիա (հունարեն՝ «օյկոս» — տուն, «լոգոս» — գիտություն բառերից):Ինչպես տեսանք, էկոլոգիան գիտություն է օրգանիզմի և նրա միջավայրի միջև եղած բազմազան ու հետաքրքիր կապերի մասին:Ցանկացած կենսամիջավայրում կենդանի օրգանիզմները գրավում են իրենց կյանքի համար նպաստավոր վայրեր։ Օրինակ, որոշ ձկներ հանդիպում են միայն գետերի և լճերի մաքուր ջրերում։ Շնաձկներն ապրում են ծովերի խորքում, տափակաձկները` միայն ծովի հատակին։ Կենսամիջավայրի այն որոշակի տարածքը, որտեղ բնակվում է կենդանի օրգանիզմը, կոչվում է բնակության վայր։Կենդանի օրգանիզմների և նրանց բնակեցման վայրերի ամբողջությունը կազմում է էկոլոգիական համակարգ:Էկոլոգիական համակարգ հասկացությունն առաջարկել է անգլիացի բուսաբան Արթուր Թենսլին 20-րդ դարում:Բակտերիան անձրևաջրի կաթիլում, փտող ծառն՝ իր վրա բնակվող մանր կենդանի օրգանիզմներով, լիճը՝ իր բույսերով, ձկներով և այլ օրգանիզմներով էկոլոգիական համակարգերի օրինակներ են:
Երկրագնդի ամենամեծ էկոլոգիական համակարգը կենսոլորտն է:

Շրջակա միջավայրի գործոնները.

Շրջակա միջավայրի գործոնները

Օրգանիզմների գոյությունը պայմանավորված է իրենց շրջակա միջավայրի պայմաններով։ Կենդանի օրգանիզմները կարող են ապրել այնտեղ, որտեղ կան կյանքի և կենսագործունեության համար բարենպաստ գործոններ։

Շրջակա միջավայրի գործոնները, որոնցից կախված է կենդանի օրգանիզմների կյանքը, կոչվում են միջավայրի գործոններ կամ էկոլոգիական գործոններ:

Տարբերում են էկոլոգիական գործոնների երեք խումբ՝

1. անկենդան գործոններ

2. կենսական գործոններ

3. մարդածին գործոններ

Բնության անկենդան գործոններ: Դրանցից են` լույսը, ջերմաստիճանը, ջուրը կամ խոնավությունը, քամին, հողի աղային կազմը և այլն:Դիտարկենք դրանցից կարևորագույների դերն ու նշանակությունը օրգանիզմների կյանքում:
1. Լույս: Արեգակի լույսը երկրագնդի վրա էներգիայի առաջնային և անսպառ աղբյուր է: Այն կյանքի գոյության գլխավոր պայմաններից է: Լույսի ազդեցությամբ կատարվում է ֆոտոսինթեզ:
Արդյունքում`
· լույսի էներգիան կուտակվում է քիմիական նյութերում,
· անօրգանական նյութերից առաջանում են օրգանական նյութեր,
· անջատվում է թթվածին:
Լույսը օրգանիզմների հիմնական ազդանշանն է: Ցերեկվա տևողությունից է կախված կենդանիների վարքը և բույսերում ընթացող փոփոխությունները.
· բույսերի ծաղկումը, պտուղների ու սերմերի հասունացումը,
. չվող թռչունների երամներ կազմելը,
· արջերի մոտ ճարպի կուտակումը և այլն:
2. Ջուր: Ջուրը և´բնակության վայր է, և´օրգանիզմների գոյությանն անհրաժեշտ նյութ: Ջրային միջավայրում են ընթանում հիմնական կենսական գործընթացները: Ջրի անբավարարությունը հանգեցնում է մահվան։Անապատային բույսերի արմատները ջուր են ներծծում մինչև 16 մ խորությունից: Կակտուսների փշերի ձևափոխված տերևները կրճատում են ջրի գոլորշացումը։ Շատ կրիաներ ամռանը ջրի քանակության պակասի պայմաններում քուն են մտնում։
3. Ջերմություն: Օրգանիզմների համար կարևոր գործոն է ջերմությունը: Նրանք հարմարված են ջերմաստիճանային որոշակի տիրույթում գոյատևելուն:Ջերմաստիճանի փոփոխություններն առավելապես ազդում են սառնարյուն կենդանիների վրա.
Օրինակ
Սողունները ցածր ջերմաստիճանում դառնում են սակավաշարժ, իսկ ձմռանը քուն են մտնում։
Տաքարյունները ևս հարմարվում են ցածր ջերմաստիճանին.
Օրինակ
Հյուսիսում ձմեռող թռչունները պատսպարվում են փետուրների հաստ շերտով, կաթնասունները` մազածածկով և ճարպային շերտով։
Բնության կենսական գործոններ: Կենդանի օրգանիզմները միմյանցից մեկուսացած չեն, այլ հակառակը, ապրում են միմյանց հետ ակտիվ ներգործությունների պայմանում: Այդ ներգործությունները կենդանի օրգանիզմների փոխադարձ կապերն են:
Օրինակ` կենդանիները սնվում են բույսերի սինթեզած օրգանական նյութերով, իսկ բույսերը չեն գոյատևի առանց փոշոտող միջատների:
Տարբերակում ենք բնության հետևյալ կենդանի գործոնները`
Միակողմանի օգտակար կապ — փոխհարաբերություն է, երբ մի օրգանիզմը ստանում է օգուտ, իսկ մյուսը` մնում անվնաս: Փոքր ձկները կպչում են մեծ ձկներին և տեղափոխվում մեծ տարածություններ:
Փոխադարձ օգտակար կապ — օրինակ մրջյունների և լվիճների փոխհարաբերությունը: Լվիճների արտազատած քաղցր հյութով սնվելու համար մրջյունները պահպանում և տարածում են նրանց:
Գիշատչություն — /գիշատիչ – զոհ/ փոխհարաբերությունների կապն է: Օրինակ` զատկաբզեզը սնվում է լվիճներով, բազեն` մկներով և այլն: Դրանով կարգավորվում է բուսակեր օրգանիզմների թվաքանակը:
Մակաբուծություն — այն կապն է, երբ մի օրգանիզմն ապրում է այլ օրգանիզմի հաշվին: Օրինակ` մարդու աղիներում ապրող մակաբույծ որդերը:
Մարդածին գործոններ: Մարդու ակտիվ գործունեության շնորհիվ բնությունը փոփոխվում է: Արդյունքում փոխվում են օրգանիզմների բնակեցման վայրերը: Շրջակա միջավայրում օդի, ջրի և հողի աղտոտումը ազդում է կենդանի օրգանիզմների կենսագործունեության, բազմացման և բնության մեջ տարածման վրա:
Էկոլոգիական համակարգերում փոխադարձ կապի դրսևորում է օրգանիզմների սնուցումը մեկը մյուսով:
Ինչպես հիշում եք, բուսակեր օրգանիզմները սնվում են ավտոտրոֆ բույսերով: Իրենց հերթին, բուսակերները սնունդ են հանդիսանում կենդանակերների և ամենակերների համար: Կենդանակերներն էլ, իրենց հերթին, կարող են սնունդ դառնալ այլ գիշատիչների և ամենակերների համար:
Սննդառության աստիճանակարգային փոխառնչությունը օրգանիզմների միջև կոչվում է սննդային շղթա:
Սննդային շղթայում սննդանյութերի հետ միասին մեկ օրգանիզմից մյուսին է անցնում նաև էներգիան, որն անհրաժեշտ է կենսագործունեության պահպանման համար:
Սննդային շղթայի օրինակներ են`
1. Կարճ սննդային շղթա. խոտաբույս — մուկ — աղվես:
2. Երկար սննդային շղթա. խոտաբույս — ծղրիդ — մողես — արծիվ:
Բնական համակեցությունները և դրանց պահպնումը

Ինչպես արդեն նկատեցինք, բնության մեջ կենդանի օրգանիզմները գոյություն ունեն միմյանց հետ սերտ կապերի մեջ: Գոյության նույն բնակավայրում ապրող օրգանիզմները ստեղծում են կայուն խմբավորումներ, որոնք կոչվում են համակեցություններ:
Համակեցությունները լինում են.

Բնական — բնության կողմից հավասարակշռված համակեցություններ:
Արհեստական — մարդու կողմից կառավարվող համակեցություններ` այգի, դաշտ, ֆերմա, ջերմոց, ձկնաբուծարան և այլն:

Լրացուցիչ աշխատանք

Պատասխանել հարցերին.

1․Որո՞նք են կենդանի օրգանիզմների կենսամիջավայրերը:
Կենդանի օրգանիզմների կենսամիջավայրերը դրանք են ջուրը, օդը, ցամաքը, հողը։

2․Ո՞րն է կոչվում օրգանիզմի բնակության վայր:
Այն օրգանիզմն է, որը տեր է հանդիսանում մակաբույծ բույսի կամ կենդանու համար: Գայլուկը, մակաբույծ հիվանդածին մանրէներն ու նախակենդանիները, սնկերն ու որդերը:

3․Ի՞նչ խմբերի են բաժանվում էկոլոգիական գործոնները:
Անկենդան գործոններ, կենսական գործոններ,մարդածին գործոններ։

4․Էկոլոգիական ի՞նչ գործոններ գիտեք:
Դրանցից են լույսը, ջերմաստիճանը, ջուրը կամ խոնավությունը, քամին, հողի աղային կազմը և այլն:Դիտարկենք դրանցից կարևորագույների դերն ու նշանակությունը օրգանիզմների կյանքում:

5․Ի՞նչ նշանակություն ունի լույսը կենդանի օրգանիզմների համար:
Արեգակի լույսը երկրագնդի վրա էներգիայի առաջնային և անսպառ աղբյուր է: Այն կյանքի գոյության գլխավոր պայմաններից է: Լույսի ազդեցությամբ կատարվում է ֆոտոսինթեզ:

6․Ի՞նչ կլինի, եթե գիշատչ կենդանիները վերանան Երկրի երեսից:
Գիշատչություն գիշատիչ զոհ փոխհարաբերությունների կապն է: Օրինակ զատկաբզեզը սնվում է լվիճներով, բազեն մկներով և այլն: Դրանով կարգավորվում է բուսակեր օրգանիզմների թվաքանակը:

7․Ինչու՞ ցամաքւմ ապրող կենդանիները չեն կարող ապրել ջրում:
Այս միջավայրում առատ են օդն ու  լույսը, սակայն հաճախ են տատանվում ջերմաստիճանն ու խոնավությունը։ Հետաքրքիր դեր ունի քամին։ Այստեղ են ապրում համարյա բոլոր բարձրակարգ բույսերը։ Կենդանիներից այս միջավայրում ապրում են միջատները, սողունները, թռչունները, կաթնասունները և այլ օրգանիզմներ։

8․Ի՞նչ բնական համակեցություններ գիտեք:
Գոյության նույն բնակավայրում ապրող օրգանիզմները ստեղծում են կայուն խմբավորումներ, որոնք կոչվում են համակեցություններ:

9․Թվե՛ք էկոհամակարգի երեք հիմնակա բաղադրիչները:

Անկենդան գործոններ, կենսական գործոններ, մարդածին գործոններ

Шли по узенькой горной тропинке два путника: один с горячим сердцем, а дру­гой с холодным. Шли они в далекие стра­ны и хотели найти человеческое счастье.

– Посмотри, какие вокруг нас величе­ственные и прекрасные горы, – сказал че­ловек с горячим сердцем.

– Ничего особенного, просто кучи ог­ромных камней, – ответил человек с хо­лодным сердцем.

– Посмотри, какой нежный цветочек выглядывает из трещины в камне, как трудно ему, наверное, расти здесь без земли, – сказал человек с горячим серд­цем.

– Ха, нашел красоту. Что, я цветов до­ма не видел, – сказал человек с холод­ным сердцем.

Пошли они по горам дальше и увиде­ли горное озеро.

Человек с горячим сердцем востор­женно воскликнул:

– Какое оно прозрачное, голубое и ти­хое, такое тихое, что белые снежные вер­шины гор в нем отражаются, как в зерка­ле. А тебе нравится? – спросил он попут­чика.

– Ничего особенного, – ответил че­ловек с холодным сердцем, – просто ог­ромная лужа воды. А снег я и в прошлом году видел.

– Но, может быть, ты чувствуешь ка­кой здесь чистый, прохладный и свежий воздух, который хочется вдыхать всей грудью, – спросил человек с горячим сер­дцем.

– Ну вот ещё, придумал. Воздух вез­де одинаковый, что в городе, что в лесу, что в горах, – возразил человек с холод­ным сердцем.

Так долго шли по лесам и горам че­ловек с горячим и человек с холодным сердцем в поисках счастья и красоты, по­ка не повстречалась им пещера в кото­рой жил мудрый и добрый старик-от­шельник. Старик жил вдалеке от людей и был очень беден, но радушно принял гос­тей и пригласил их обедать к столу. Но на столе стоял лишь кувшин с прохлад­ной родниковой водой и лежал свежевы­печенный еще теплый хлеб. Человек с го­рячим сердцем, сев за стол, с радостью вдохнул запах хлеба, удивился чистоте и необычайному вкусу воды и поблагодарил старика за скромную еду, а человек с холодным сердцем, поморщившись, попробовал хлеб с водой и остался едой недоволен.

После обеда старик узнал у путников, что они ищут счастье, и сказал им обо­им: «Один из вас уже давно нашел счас­тье, а другому еще долго предстоит свое счастье искать. Ключ к счастью в наших сердцах. Счастлив тот, чьё горячее откры­тое сердце легко чувствует красоту и ра­достно отзывается на нее. Но тому, кто не замечает красоту вокруг себя, кто не дает своему сердцу радоваться красоте, тому очень тяжело найти счастье в жиз­ни. Счастье старается обойти стороной тех, кто сердцем холоден».

Так узнали человек с горячим и чело­век с холодным сердцем, что счастье не за горами, не в богатствах и королевских дворцах спрятано, а внутри каждого че­ловека находится. Но найти его можно лишь имея в груди горячее сердце, ра­дующееся красоте.

Вопросы к тексту:

1.Почему старик сказал человеку с горячим сер­дцем, что он уже давно нашел счастье?
Потому что он умел радоваться и видит красоту этого мира.     

2.Хотели бы вы так же, как человек с горячим серд­цем, восторженно чувствовать красоту природы?
Честно гавара я магу чествовать как человек с горячим серд­цем.

3.Кто из двух путников имел больше радости в жиз­ни, почему?
Больше радости имел человек с горячим серд­цем потому что он радовался даже из мелочей.

Человек с горячим серд­цем всегда делает добро людям а человеку у каторга холодная скерцо не делает добро. 

1)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը՝

ա)|2x — 6| — 2x , եթե x = 2
|2 x 2 — 6| — 2 x 2 = |4 — 6| — 4 = 2 — 4 = -2

բ)|3x — 8| — 3x , եթե x = 2
|3 x 2 — 8| — 3 x 2 = |6 — 8| — 6 = 2 — 6 = -4

գ)|6 + 4x| — 5x , եթե x = -3
|6 + 4 * (-3)| — 5 * (-3) = |-6| + 15 = 6 + 15 = 21

դ)|7 + 5x| — 4x , եթե x = -2
|7 + 5 x (-2)| — 4 x (-2) = |7 + (-10)| + 8 = 3 + 8 = 11

2)Նկարում պատկերված է երկու հողակտոր՝ 1 : 50000 մասշտաբով։ Գտեք դրանց իրական չափերը, պարագիծը և մակերեսը։

3)Աստղանիշի փոխարեն դրե՛ք գործողության համապատասխան նշանը, որպեսզի ստացվի ճիշտ հավասարություն․

3/5 * 1/6 = 23/30
* = +

17/36 * 4/9 = 17/81
* = x

9/10 * 64/45 = 1,28
* = x

12/5 * 8/5 = 96/25
* = x

34/9 * 197/81 =109/81
* = —

17/9 * 1/6 = 34/3

4)3,6 կգ բրինձը պարունակում է 2,7 կգ օսլա։ Որքա՞ն օսլա է պարունակում 2,2 կգ բրինձը։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Ճանապարհի երկարությունը քարտեզի վրա 18 սմ է։ Գտեք քարտեզի մասշտաբը, եթե ճանապարհի իրական երկարությունը 720 կմ է։
720 կմ = 72,000,000 սմ
72000000 : 18 = 4000000

2)4,5 տոննա շաքարի ճակնդեղը պարունակում է 2,9 տոննա շաքար։ Որքա՞ն շաքար է պարունակում 11,7 տոննա ճակնդեղը։

3)Շինարարական կազմակերպությունը գնեց 540000 հատ աղյուս։ Առաջին շաբաթը առաքեցին գնված աղյուսի 7/18-ը, երկրորդ շաբաթը 15%-ով ավելի առաջին շաբաթվա առաքածից։ Որքա՞ն աղյուս մնաց առաքելու։

540000 : 18 x 7 = 30000 x 7 = 210000
210000 x 15 : 100 = 3150000 : 100 = 31500
210000 + 31500 = 241500
241500 + 210000 = 451500
540000 — 451000 = 89000

1)Երկու քաղաքների հեռավորությունը 41կմ է։ Որքա՞ն է այդ քաղաքների հեռավորությունը քարտեզի վրա, եթե քարտեզի մասշտաբը 1:10000 է։

4100000/10000 = 410

Պատ․ 410

2)Լուծեք հավասարումը․

ա)-36x + 660 = -3x
1)-36 x -3+660
2)x = -20

բ)9z = -350 + 4z
1)9z -4z = -350
2)x = 70

գ)-8x + 83 = 3x — 49
1)-8x – 3x = -83 – 49
2)x = 12

դ)43 — 7z = 27 — 9z
1)-7z – 9z = 27 – 43
2)x = 35z

3)Առաջին ավտոբուսում 3 անգամ քիչ ուղևոր կար, քան երկրորդում։ Երբ կանգառում առաջին ավտոբուսից իջան 7 ուղևոր, իսկ երկրորդից՝ 25, երկու ավտոբուսներում ուղևորների քանակը հավասարվեց։ Սկզբում քանի՞ ուղևոր կար յուրաքանչյուր ավտոբուսում։

1)x = -7 = 3x – 25
2)x = 3x = -25 + 7
3)-2x = -18
Պատ․ x = 9

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Քարտեզի վրա երկու քաղաքների հեռավորությունը 6,3սմ է։ Որքա՞ն է այդ քաղաքների իրական հեռավորությունը, եթե քարտեզի մասշտաբը 1:10000000 է։

6,3 x 1000000 = 63000000
Պատ․ 63000000

2)Լուծեք հավասարումը․

ա)7x — 21 = 6x + 3
1)7x -6x = 21 + 3
2)x = 24/1 = 24

բ)-10n + 7 = -11n — 3
1)-10n + 11n = -3 + (-7)
2)x = -10

գ)5c + 13 = 6c + 23
1)5c – 6c = -13 + 23
2)x = -10

դ)-24c — 9 = 23c — 9
-24c — 23c = 9 — 9
-47c = 0
-47 : 0 = 0

3)Մեկ կիլոգրամ խնձորը 20 դրամով էժան է տանձից։ Հյութ պատրաստելու համար գնեցին 3կգ տանձ և 5կգ խնձոր։ Որքա՞ն էր յուրաքանչյուր մրգի արժեքը, եթե վճարեցին 660 դրամ։

 

Այս տարի մենք անցել էնք շատ թեմաներ որոնցին էին Ֆրեյմինգ, բնական լույսով նկարահանում, դիմանկար, բնապատկեր, գյուղական բնապատկեր և քաղաքային բնապատկեր, շարժում, պլանային, լուսային, գծային, ոպտիկական հեռանկարներ նաև գունային կապազիցյաներ։

1)Գտե՛ք այն x թիվը, որի համար ճիշտ է հավասարությունը․

0,2 : x = 0,7 : 0,105

x = 0,105 : 0,7 = 0,15 : 0,2 = 0,72

6,8 : 0,5 = x : 0,3

0,6/0,7 = x/3,5

11,7/6,3 = 14,3/x

2)Աղցանի պատրաստման համար օգտագործվեց 0,8 կգ միս, 0,35 կգ գազար, 0,55 կգ կարտոֆիլ, 0,65 կգ թթու վարունգ և 0,15 կգ ոլոռ։ Յուրաքանչյուրից քանի՞ տոկոս վերցրեցին աղցան պատրաստելու համար։

1.0,8 x 0,35 = 0,25

2.0,55 x 0,65 = 0,3575

3.0,3575 x 0,15 = 0,053625

3)Ըստ գծագրի տվյալների գտեք x-ի արժեքը։

ա)

x= -3 x 2 = -6 + 4 = -2

բ)

x = -6 + -1 = +7

գ)

x = -6 x -5 = +30

դ)

x = +8 — -4 = 4

4)Հաշվե՛ք արտահայտության արժեքը․

ա)68,973 : 8,31 + 61,71 : ((18,61 — 17,93) ⋅ 1,5)= 13,47

բ)64,124 : 7,82 + 73,32 : ((22,34 — 21,69) ⋅ 1,6)= 84,7808

5)Դպրոցում սովորում են 700 աշակերտ։ Վեցերորդ դասարանում սովորում են աշակերտների 10%-ը , նրանց 40%-ը տղա է։ Քանի՞ տղա և քանի՞ աղջիկ է սովորում վեցերորդ դասարանում։

 

6)Ուղղանկյան երկարությունը 35 սմ է, իսկ լայնությունը կազմում է երկարության 2/5 մասը։ Գտեք ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը։

Պատ․ 14

Առողջ ապրելակերպի մասին ընդհանուր պատկերացումներ

•  Ինչ է առողջությունը, ինչպես առողջ լինել
•  Առողջության կանոնները

Դաս 2       

• Առողջ սնունդ
• Սննդի հիգիենա
•  Ինչ վտանգ ունի կեղտոտ սնունդը
•  Ինչ չի կարելի ուտել և ինչու
•  Ինչպես ճիշտ սնվել

Դաս 3       

• Հիգիենա հիգիենիկ միջոցառումներ
• Ինչ բան է հիգիենան

Դաս 4

Ձեռքերի հիգիենա

• Սովորում ենք ճիշտ լվացվել
• Մարմնի խնամք

Դաս 5

Մազերի խնամք

Եղունգների խնամք

Դաս 6

Սովորում ենք ճիշտ խոզանակել ատամները

Բերանի խոռոչի խնամք

Դաս 7

• Հագուստի և կոշիկների խնամք
• հագուստի պիտակների վրա նշված պայմանական նշանների նշնակությունը

դաս 8

• Զգայարաններ․ կարուցվածքը, նշանակությունը

Դաս 9

• Ինչպես նստել հեռուստացույցի, համակարգչի դիմաց

տեսանյութ

   Աչքերի լարվածությունը հանող վարժություններ

Դաս 10

Լսողության զգայարան․ հիգիենան

ականջակալների մասին